News Continuous Bureau | Mumbai
(સુદાનમાં અન્ય કોઈપણ આફ્રિકન રાષ્ટ્ર કરતાં વધુ બળવા થયા છે.૧૯૫૬ની સલમા બ્રિટનથી આઝાદી મળી ત્યારથી ૧૯૫૮,૧૯૬૯,૧૯૮૫,૧૯૮૯,૨૦૧૯, અને છેલ્લે ૨૦૨૧ સત્તાપલટો થયા છે. ત્યાની પ્રજાએ બહુ ઓછો લોકશાહીની મુક્ત હવાનો અનુભવ કર્યો છે.હાલની પ્રચંડ હિંસા અને ભીષણ રક્તપાત સુદાનની ભાવી દિશાને લઈને વૈચારિક મતભેદો ધરાવતા બે જનરલો કે જૂથો વચ્ચેનોનથી,.તેને ડાબેરી વિરુદ્ધ જમણેરી બાબત તરીકે અથવા એકમેક વિરુદ્ધલડતા રાજકીય પક્ષો વિશે ની વાતગણી શકાય નહીં.કે આકોઈ કોઈ ભૌગોલિક–ધાર્મિક સંઘર્ષ નથી, કે નથી આ ઉત્તરના બહુમતી મુસ્લિમ અને દક્ષિણના ખ્રિસ્તી વચ્ચેનો સંઘર્ષ.આ ઘટી રહેલા ઘટનાક્રમને વંશીય સાથે જોડી શકાય નહી.સુદાનીસ આર્મ્ડ ફોર્સીસ વિરુદ્ધ રેપિડ સપોર્ટ ફોર્સિસ વચ્ચેનો લોહિયાળ સંઘર્ષ સત્તાની સાઠમારી છે.જેમા રશિયા, અમેરિકા., સાઉદી અરેબિયા, સંયુક્ત આરબ અમીરાત અને અન્ય સત્તાઓ સુદાનમાં પ્રભાવ માટે પરોક્ષ રીતે લડી રહી છે .બંને જનરલોને લાગતા વળગતા સ્થાપિત હિતો ધરાવતા રાષ્ટ્રોનુ પીઠબળ છે તેથી હાલ સુદાનમા સમાધાનની શક્યતા બહુજ પાખી જણાઈ રહી છે.)
દેશના બે પાવર બ્રોકર્સ: જનરલ અબ્દેલ ફત્તાહ અલ-બુરહાન, દેશના ડી ફેક્ટો લીડર અને સુદાનીસ આર્મ્ડ ફોર્સીસ ના વડા, અને જનરલ મોહમ્મદ હમદાન દગાલો, જેને હેમેતી તરીકે વ્યાપકપણે ઓળખવામાં આવે છે,
સેન્ટ્રલ આફ્રિકન રિપબ્લિક સુદાન હાલ વૈશ્વિક ચિંતાનું વિષય બની રહ્યુ છે. છેલ્લા દસ દિવસ થી ત્યા સત્તાની સાઠ મારી પ્રચંડ હિંસા નું કારણ બની રહી છે.લડાઈની પૃષ્ઠભૂમિ ૧૧ એપ્રિલ ૨૦૨૩ ના દીને તૈયાર થઈ હતી જ્યારે, આર એસ એફ દળો- રેપિડ સપોર્ટ ફોર્સિસ ને મેરોવે શહેર નજીક અને ખાર્તુમમાં તૈનાત કરવામાં આવ્યા હતા. સરકારી દળોએ તેમને ત્યાંથી જવાનો આદેશ આપ્યો, પરંતુ તેઓએ ના પાડી, જેના કારણે જ્યારે આર એસ એફ દળોએ ખાર્તુમની દક્ષિણે સોબા લશ્કરી થાણા પર કબજો મેળવ્યો ત્યારે અથડામણ થઈ. આર એસ એફ એ ૧૩ એપ્રિલના રોજ મિલીટરીજંતા સામે બળવો થવાની આશંકા સાથે તેમનું એકત્રીકરણ શરૂ કર્યું. સુદાન આર્મડ ફોર્સ-એસ એ એફ એ જણાવ્યું હતું કે એકત્રીકરણ ગેરકાયદેસર હતું.૧૫ એપ્રિલ ૨૦૨૩ ના રોજ દેશભરમાં અથડામણો ફાટી નીકળી, મુખ્યત્વે સુદાનનીરાજધાની ખાર્તુમ અને ડાર્ફુર પ્રદેશમાં.અત્યારસુધીમાં, લગભગ ૪૦૦ કરતા વધારે લોકો માર્યા ગયા છે અને લગભગ ૪૦૦૦ કરતા વધારેલોકો ઘાયલ થયા છે.લડાઈની શરૂઆત મુખ્ય સરકારી સ્થળો પર અર્ધલશ્કરી રેપિડ સપોર્ટ ફોર્સિસ -આરએસએફ દ્વારા હુમલાઓ સાથે થઈ હતી. ખાર્તુમ સહિત સમગ્ર સુદાનમાં હવાઈ હુમલા, આર્ટિલરી અને ભારે ગોળીબારની જાણ કરવામાં આવી હતી.
આ સમાચાર પણ વાંચો: વધુ એક વિમાનમાં લાગી આગ, કાઠમંડુથી દુબઈ જતી ફ્લાઇટમાં ભભૂકી ઉઠી આગ, મુસાફરોનો જીવ તાળવે ચોંટ્યો.. જુઓ વિડીયો
૧૫ એપ્રિલ ૨૦૨૩ સુધીમાં, આરએસએફ ના નેતા મોહમ્મદ હમદાન દગાલો અને સુદાનના ડી ફેક્ટો લીડર અને આર્મી ચીફ અબ્દેલ ફતાહ અલ-બુરહાન બંનેએ જનરલ મિલિટરી હેડક્વાર્ટર, પ્રેસિડેન્શિયલ પેલેસ, ખાર્તુમ ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ, બુરહાનનું સત્તાવાર નિવાસસ્થાન અને એસએનબીસી હેડક્વાર્ટર સહિત અનેક મુખ્ય સરકારી સ્થળો પર નિયંત્રણનો દાવો કર્યો હતો. સુદાનમાં સંઘર્ષના ઇતિહાસમાં વંશીય તણાવ, ધાર્મિક વિવાદો અને સંસાધનોની સ્પર્ધાનો સમાવેશ થાય છે. તેના આધુનિક ઈતિહાસમાં, કેન્દ્ર સરકાર અને દક્ષિણી પ્રદેશો વચ્ચેના બે ગૃહયુદ્ધમાં ૧૫ લાખ લોકો માર્યા ગયા, અને ડાર્ફુરના પશ્ચિમ વિસ્તારમાં સતત સંઘર્ષને કારણે ૨૦ લાખ લોકો વિસ્થાપિત થયા અનેબે લાખથી વધુ લોકો માર્યા ગયા. સુદાનમાં, અન્ય કોઈપણ આફ્રિકન રાષ્ટ્ર કરતાં વધુ બળવો થયો છે. ૧૯૫૬ માં બ્રિટનથી આઝાદી મળી ત્યારથી, ૧૯૫૮, ૧૯૬૯, ૧૯૮૫, ૧૯૮૯, ૨૦૧૯ અને ૨૦૨૧માં સત્તાપલટો થયા છે.૧૯૮૯ માં બળવાએ બશીરને ત્રણ દાયકા સુધી સરમુખત્યાર તરીકે સત્તા પર લાવ્યા જે દરમિયાન સુદાનના લોકો નિરંકુશ શાસનના લાક્ષણિક અતિરેક – ગુપ્ત પોલીસ, વિરોધના દમન, ભ્રષ્ટાચારથી પીડાતા હતા.જ્યારે બશીરને ૨૦૧૯ માં પદભ્રષ્ટ કરવામાં આવ્યા હતા. સુદાન પ્રજાસત્તાકના અસ્તિત્વમાં આવ્યા ત્યારથી મોટા ભાગે સૈન્ય દ્વારા શાસન કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં માત્ર લોકશાહી નાગરિક સંસદીય શાસનનો ગાળો બહુજ ટુકો રહ્યો.આ લડાઈને રાજકીય સંદર્ભમા જોવા જઈએતો ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ અને લશ્કરી બળવાન ઓમર અલ-બશીરે દેશના પશ્ચિમમાં યુદ્ધની અધ્યક્ષતા કરી હતી અને ડાર્ફુર પ્રદેશમાં રાજ્ય પ્રાયોજિત હિંસાની દેખરેખ રાખી હતી, જેના કારણે યુદ્ધ ગુનાઓ અને નરસંહારના આરોપો લાગ્યા હતા ડાર્ફુર સંઘર્ષમાં મુખ્ય વ્યક્તિઓમાં ૨૦૨૩ની અથડામણ સમયે રેપિડ સપોર્ટ ફોર્સિસ –આર એસ એફ ના કમાન્ડર મોહમ્મદ હમદાન “હેમેદતી” ડાગાલોનો સમાવેશ થાય છે. ૨૦૧૯ માં, એક બળવાએ અલ-બશીરને મોટા પાયે નાગરિક અસહકારના સંદર્ભમાં હાંકી કાઢ્યો હતો જેને ઘણીવાર સુદાનની ક્રાંતિના પ્રથમ તબક્કા તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યો હતો. વડા પ્રધાન અબ્દલ્લા હમદોકના નેતૃત્વમાં વચગાળાની સંયુક્ત નાગરિક-લશ્કરી એકતા સરકારની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. જો કે, ઓક્ટોબર ૨૦૨૧ માં, સૈન્યએ એક બળવામાં સત્તા કબજે કરી હતી, જેનું નેતૃત્વ સુદાનીઝ સશસ્ત્ર દળો નેતા અબ્દેલ ફત્તાહ અલ-બુરહાન અને આરએસ એફના નેતા દગાલો દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. અલ-બુરહાન અનુગામી જન્ટાના અસરકારક નેતા બન્યા, સત્તાનો એકાધિકાર બનાવ્યો હતો. ૬ એપ્રિલ ૨૦૨૩ ના રોજ ઔપચારિક કરાર પર હસ્તાક્ષર થવાના સુનિશ્ચિત સાથે લશ્કરી શાસક બાદમાં નાગરિક આગેવાનીવાળી સરકારને સત્તા સોંપવા સંમત થયા હતા જોકે, ટ્રાન્ઝિશનલ સોવરિનટી કાઉન્સિલના ચેરમેન અને ડેપ્યુટી ચેરમેન તરીકે સેવા આપતા સેનાપતિઓ બુરહાન અને ડગાલો વચ્ચેના તણાવને કારણે તેમાં વિલંબ થયો હતો. તેમના રાજકીય વિવાદોમાં મુખ્ય છે આરએસએફ નું લશ્કરમાં એકીકરણ.
આ સમાચાર પણ વાંચો: ફોક્સવેગનની ઇલેક્ટ્રિક એસયુવી આવી રહી છે, જેમાં શાનદાર દેખાવ અને દમદાર ફીચર્સ છે
વિવાદનો એક મુદ્દો એ છે કે આરએસએફ નિયમિત સૈન્યમાં તેના એકીકરણ માટે દસ વર્ષના સમયપત્રક પર આગ્રહ રાખે છે, જ્યારે બાદમાં તે બે વર્ષમાં કરવાની માંગ કરે છે. અન્ય વિવાદાસ્પદ મુદ્દાઓમાં ભાવિ પદાનુક્રમમાં આરએસએફ અધિકારીઓને આપવામાં આવેલ દરજ્જો અને શું રેપિડ સપોર્ટ ફોર્સિસ દળોએ સુદાનના કમાન્ડર-ઇન-ચીફને બદલે – જે હાલમાં બુરહાન છે તેના કમાન્ડ હેઠળ હોવા જોઈએ. તેઓ સુદાનની અર્થવ્યવસ્થાના ક્ષેત્રો કે જે બે જૂથો દ્વારા નિયંત્રિત છે તેના પર સત્તા માટે પણ અથડામણ કરી છે. તેમની અણબનાવની નિશાની તરીકે,ડાગાલોએ ઓક્ટોબર ૨૦૨૧ના બળવા બદલ ખેદ વ્યક્ત કર્યો. સુદાનમાં હાલની કટોકટી માટે તેની રેપિડ સપોર્ટ ફોર્સિસ દળો અર્થાત આરએસએફ-ઝડપી સહાયક દળો ને કારણભૂત માનવમાં આવી રહ્યા છે.આરએસએફ એ અર્ધલશ્કરી સંગઠન છે જેનું મૂળ જંજાવીદ લશ્કરમાં છે જે ડાર્ફુર યુદ્ધ દરમિયાન કાર્યરત હતું. તે ઔપચારિક રીતે સાલ ૨૦૧૩ માં રાષ્ટ્રપતિ બશીર દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું અને તેનું નેતૃત્વ ડગાલો દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું . સાલ ૨૦૧૭ માં, આર એસ એફ ને સ્વતંત્ર સુરક્ષા દળ તરીકે કાયદેસર બનાવતો કાયદો પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. ડગાલો જૂન ૨૦૧૯ માં ખાર્તુમ હત્યાકાંડ દરમિયાન લોકશાહી તરફી વિરોધીઓ પરના તેમના કડક કાર્યવાહી માટે કુખ્યાત બન્યા હતા.બશીર શાસને આરએસએફ સહિતના કેટલાક સશસ્ત્ર જૂથોને સશસ્ત્ર દળોની અંદરથી તેની સુરક્ષા માટેના જોખમોને રોકવા માટે ફેલાવવાની મંજૂરી આપી હતી, આ પ્રથા “કૂપ-પ્રૂફિંગ” તરીકે ઓળખાય છે. આરએસએફ અને ડગાલોની સત્તાનું એકત્રીકરણ સંપત્તિના ઝડપી સંચય સાથે હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં અર્ધલશ્કરી દળના વડાએ દાર્ફુરમાં સોનાની ખાણના મુખ્ય સ્થાનો કબજે કર્યા હતા, યમનના ગૃહયુદ્ધ દરમિયાન સાઉદીની આગેવાની હેઠળના ગઠબંધન દળોના ભાગ રૂપે હસ્તક્ષેપ કર્યો હતો, અને સાથે સાંઠગાંઠ કરી હતી. રશિયન ખાનગી લશ્કરી સંગઠન વેગનર ગ્રુપ. આના કારણે રેપિડ સપોર્ટ ફોર્સિસ દળો દળોની સંખ્યામાં ઝડપથી વધારો થયો, જેમાં હજારો સશસ્ત્ર પિકઅપ ટ્રકનો સમાવેશ થાય છે, જેઓ નિયમિતપણે ખાર્તુમની શેરીઓમાં પેટ્રોલિંગ કરતા હતા. સુદાન તેના પ્રદેશ મા વેગનર જુથની હાજરીનો સતત ઇનકાર કરે છે. એવુ નથી કે સત્તા પર પકડ ધરાવવા બે જનરલો લડી રહ્યા છે. આ બંને પાછળ સુદાનપર વર્ચસ્વ ધરાવવા કેટલાક રાષ્ટ્રો પીઠબળ પુરુ પાડી રહ્યા છે.સુદાન રેડ સી-લાલ સમુદ્ર, સાહેલ પ્રદેશ અને આફ્રિકાના હોર્નની સરહદે અસ્થિર પ્રદેશમાં છે. તેના વ્યૂહાત્મક સ્થાન અને કૃષિ સંપત્તિએ”પ્રાદેશિક પરિબળો” આકર્ષ્યા છે, જે નાગરિકની આગેવાની હેઠળની સરકારમાં સફળ સંક્રમણની શક્યતાઓને જટિલ બનાવે છે.ઇથોપિયા, ચાડ અને દક્ષિણ સુદાન સહિત – સુદાનના કેટલાક પડોશીઓ – રાજકીય ઉથલપાથલ અને સંઘર્ષથી પ્રભાવિત થયા છે, અને ઇથોપિયા સાથે સુદાનના સંબંધો, ખાસ કરીને, તેમના બોર સાથે વિવાદિત ખેતીની જમીન સહિતના મુદ્દાઓ પર તણાવપૂર્ણ છે.રશિયા, અમેરિકા., સાઉદી અરેબિયા, સંયુક્ત આરબ અમીરાત અને અન્ય સત્તાઓ સુદાનમાં પ્રભાવ માટે લડી રહી છે તેની સાથે મુખ્ય ભૌગોલિક રાજકીય પરિમાણો પણ આમા ભૂમિકા ભજવી રહ્યા છે.સાઉદી અને યુએઈ, અમેરિકાઅને બ્રિટન સાથે મળીને, “ક્વાડ” ની રચના કરે છે, જેણે યુએન અને આફ્રિકન યુનિયન સાથે સુદાનમાં મધ્યસ્થી પ્રાયોજિત કરી છે. પશ્ચિમી શક્તિઓને રેડ સી અર્થાત લાલ સમુદ્ર મા રશિયન બેઝ સ્થાપવાનીની સંભવિતતાનો ડર છે.અમેરિકા અને અન્ય આંતરરાષ્ટ્રીય નિરીક્ષકોની જેમ દેશમાં નાગરિક જૂથોના ગઠબંધને હિંસા પર તાત્કાલિક રોક લગાવવાની હાકલ કરી છે ને પોતાના ડિપ્લોમેટોને સુદાનમાથી બહાર કાઢવાની શરુઆત કરી દીધી છે. પરંતુ બંને પક્ષો –જનરલો વચ્ચે જે ચાલી રહ્યુ છે , તે જોતા હિંસા થાંભવી અસંભવિત લાગે છે. તેવી જ રીતે, સુદાનમાં મુક્ત અને નિષ્પક્ષ ચૂંટણીઓની સંભાવના હાલ જણાતી નથી.ટૂંકા ગાળાના ઉકેલ માટે કોઈ સરળ માર્ગ દેખાતો નથી, અને જે તેને વધુ મુશ્કેલ બનાવે છે તે એ છે કે વિદેશી પીઠબળ ધરાવતા બે જનરલો સૈન્ય સાથે, સત્તા માટે એકબીજા સાથે લડી રહ્યા છે ને કોઈ નમતું જોખવા તૈયારનથી. વૈશ્વિકચિંતાએ વ્યક્ત થઈ રહી છે કે સુદાનમાસત્તાની સાઠમારીનાઆ હવનમાં કેટલા નિર્દોષ લોકોની આહૂતિ અપાશે?
