News Continuous Bureau | Mumbai
Maharashtra Political Crisis: રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટી (NCP)માં હંગામો મચી ગયો છે. અજિત પવાર (Ajit Pawar) ના નેતૃત્વમાં એનસીપી (NCP) ના કુલ નવ ધારાસભ્યોએ એકનાથ શિંદે (Eknath Shinde) ના નેતૃત્વમાં સરકારમાં મંત્રી તરીકે શપથ લીધા. શપથ લીધા બાદ અજિત પવારે સ્પષ્ટ કહ્યું કે, અમે સરકારમાં માત્ર NCP તરીકે જોડાયા છીએ, કોઈ જૂથ તરીકે નહીં. અમે આગામી દરેક ચૂંટણી એનસીપીના નામ અને ચિન્હ પર લડીશું.” અજીત પછી, એનસીપીના સ્થાપક શરદ પવાર (Sharad Pawar) મીડિયા સમક્ષ હાજર થયા અને કહ્યું કે ધારાસભ્યોનું સરકારમાં જોડાવાનું પગલું પાર્ટી લાઇનની વિરુદ્ધ છે. તેમણે કહ્યું કે આ બળવો છે અને આવું કરનારાઓ સામે કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.
જ્યારે એનસીપી પ્રમુખ શરદ પવારે સરકારમાં જોડાવાના પગલાને બળવો ગણાવ્યો હતો, અજિતે તેને પાર્ટીનું વલણ ગણાવ્યું હતું. કાકા-ભત્રીજાના સંબંધોમાં બંને નેતાઓના નિવેદનો પરથી એવો સંકેત મળે છે કે NCP પણ હવે ગયા વર્ષે શિવસેના (Shivsena) જેવી જ રાજકીય વમળમાં ફસાઈ ગઈ છે. 2જીથી 6ઠ્ઠી જુલાઇ, છેલ્લા પાંચ દિવસની ઘટનાઓ પણ આ જ વાત કહી રહી છે. NCPને કબજે કરવાની લડાઈ હવે ચૂંટણી પંચના ઘર સુધી પહોંચી ગઈ છે. કાકા પવારને રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ પદેથી હટાવીને અજિત પવારે પોતે NCPની કમાન સંભાળી છે.
રાજકારણના દરેક ચક્રને તોડવામાં નિષ્ણાત તરીકે ઓળખાતા શરદ પવાર ભત્રીજા અજીતની રાજકીય લડાઈમાં ફસાઈ ગયા છે. રાજકીય બોર્ડમાં પોતાની ચાલથી નિષ્ણાત નેતાઓને પણ ચોંકાવનારા પવાર પોતાના જ લોકોની ચાલને કેવી રીતે તટસ્થ કરી શકે? એક પછી એક મિટીંગ કરીને રસ્તો કાઢવો. હવે તેમણે પોતે પણ સ્વીકાર્યું છે કે NCP ની સ્થિતિ ગયા વર્ષે શિવસેના જેવી જ છે. એકનાથ શિંદેએ ગયા વર્ષે શિવસેનામાં ઉદ્ધવ ઠાકરે (Uddhav Thackeray) સામે બળવો કર્યો હતો. શિંદેના બળવા પછી ઉદ્ધવને પહેલા સત્તા અને પછી પાર્ટીનું નામ અને ખ્યાતિ ગુમાવવી પડી.
વિદ્રોહનું નવું મોડલ બિહારમાંથી આવ્યું
શરદ પવારને હવે પોતાની પાર્ટીનું નામ અને ચિન્હ બચાવવાના પડકારનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. રાજકારણ અને વિદ્રોહનો ઈતિહાસ જૂનો છે, પરંતુ આ બળવાનું કેવું સ્વરૂપ છે, જેમાં બળવાખોરો પક્ષ પણ સંભાળી રહ્યા છે? બળવાની સાથે-સાથે પક્ષના નામ-ચિહ્ન પર પણ લડાઈ આવી રહી છે? અગાઉ શિવસેનામાં આવું થયું હતું અને હવે એનસીપીમાં પણ આવી જ સ્થિતિ સર્જાઈ છે. 2022 અને 2023માં બળવાની આ બે ઘટનાઓની પૃષ્ઠભૂમિ જાણવા માટે એક વર્ષ પાછળ જવું પડશે.
રાજનીતિમાં બળવા પછી પાર્ટીમાં દાવો કરવાની પરંપરા બિહારથી શરૂ થઈ હતી. 2019 માં, લોક જનશક્તિ પાર્ટી (LJP) ના પ્રમુખ રામવિલાસ પાસવાને તેમનો રાજકીય વારસો પુત્ર ચિરાગ પાસવાનને સોંપ્યો. નવેમ્બર 2019 માં, એલજેપીની રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણીની બેઠક યોજાઈ હતી અને ચિરાગ પાસવાનને રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ બનાવવાનો ઠરાવ પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. રામ વિલાસે પાર્ટીની કમાન તેમના પુત્ર જમુઈના સાંસદ ચિરાગ પાસવાનને સોંપી હતી. ચિરાગ પાસવાન એલજેપી સંસદીય દળના નેતા પણ હતા.
રામવિલાસના નિધન બાદ પાર્ટીમાં થોડો સમય બધુ બરાબર હતું. જૂન 2021ના મહિનામાં, કાકા પશુપતિ પારસે ભત્રીજા ચિરાગ સામે વિદ્રોહની ચેતવણી ઉચ્ચારી હતી. પશુપતિ પારસે પહેલા ચિરાગને સંસદીય દળના નેતા પદેથી હટાવ્યા હતા. પાર્લામેન્ટરી પાર્ટીમાં બહુમતીના આધારે પશુપતિ એલજેપી સંસદીય દળના નેતા બન્યા અને ત્યારબાદ રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણીની બેઠક બોલાવી અને ચિરાગના સ્થાને પોતાને રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ જાહેર કર્યા. પશુપતિ પારસે તેના ભાઈ રામવિલાસના આદર્શોમાં વિશ્વાસ વ્યક્ત કરવાનું ચાલુ રાખ્યું અને ચિરાગ સામે મોરચો ખોલ્યો.
શિંદેએ આ મોડલનો ઉપયોગ કર્યો હતો
શિવસેનાના બળવા સમયે એકનાથ શિંદેએ પણ બિહારના આ મોડલનો ઉપયોગ કર્યો હતો. એકનાથ શિંદેએ 20 જૂન 2022ના રોજ મહારાષ્ટ્રના તત્કાલીન મુખ્ય પ્રધાન અને શિવસેના પ્રમુખ ઉદ્ધવ ઠાકરે સામે બળવાનુ બિગુલ વગાડી દીધુ હતુ.. એકનાથ શિંદે લગભગ બે ડઝન ધારાસભ્યો સાથે ગુજરાતના સુરત પહોંચ્યા હતા, જેમાં શિવસેના તેમજ અન્ય ધારાસભ્યો પણ હતા. શિંદેની નારાજગીના સમાચાર આવતા જ ઉદ્ધવ છાવણી સક્રિય થઈ ગઈ. શિંદેની ગણતરી ઉદ્ધવના સૌથી નજીકના નેતાઓમાં થતી હતી, આવી સ્થિતિમાં શિવસેના સમર્થકોને આશા હતી કે તેમની નારાજગી જલ્દી દૂર થશે, તેઓ સહમત થશે. પરંતુ આવું ન થયું.
એકનાથ શિંદે સાથે ધારાસભ્યોનું સમુહ સતત વધતું ગયું. શિંદે સમર્થક ધારાસભ્યો સાથે સુરતથી ગુવાહાટી પહોંચ્યા હતા. શિંદે ચૂપ રહ્યા અને ધારાસભ્યોની મીટિંગની તસવીરો જાહેર કરતા રહ્યા. શિંદે છાવણી બાળ ઠાકરેના આદર્શોને બચાવવાની વાત કરતી રહી. બરાબર એ જ રીતે, જે રીતે પશુપતિ પારસ કરતા રહ્યા. બાદમાં ઉદ્ધવે મુખ્યમંત્રી પદેથી રાજીનામું આપવું પડ્યું હતું. આ પછી શિંદેએ ભાજપ સાથે મળીને મહારાષ્ટ્રમાં સરકાર બનાવી. શિંદે અને તેમના સમર્થકો બળવાની શરૂઆતથી જ કહેતા હતા કે અમે જ અસલી શિવસેના છીએ.
આ સમાચાર પણ વાંચો : Mahendra Singh Dhoni Birthday: મહેન્દ્ર ‘બાહુબલી’ માત્ર ક્રિકેટમાં જ કમાણી નથી કરી રહ્યો, ધોનીની બ્રાન્ડ વેલ્યુ પણ સો કરોડ છે..
NCPની બળવાની પેટર્ન પણ એવી જ છે.
વર્ષ 2021માં એલજેપી (LJP) ના પશુપતિ પારસ, 2022માં એકનાથ શિંદે પછી હવે વર્ષ 2023માં પણ એક બળવો થયો. પરંતુ ધ્યાનથી જુઓ તો તલગભગ આખી સ્ક્રિપ્ટ સમાન છે. અજિત પવારે વિધાનમંડળ પક્ષની બેઠક પણ બોલાવી હતી, જેમાં તેઓ વિપક્ષના નેતા તરીકે કામ કરી રહ્યા છે. ધારાસભ્ય દળની બેઠક બાદ અજિત સીધા રાજભવન ગયા અને ડેપ્યુટી સીએમ તરીકે શપથ લીધા પછી પ્રેસ કોન્ફરન્સ કરી અને પાર્ટીના નામ અને ચિહ્ન પર દાવો પણ કર્યો. અજિતે શરદ પવારનો રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ તરીકે ઉલ્લેખ કર્યો જ્યાં સુધી તેઓ ચૂંટણી પંચમાં પોતાને રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ જાહેર ન કરે અને કાયદેસર રીતે પક્ષના નામ અને પ્રતીકનો દાવો કરે.
જ્યારે શરદ પવારે પ્રફુલ પટેલ (Praful Patel) ની હકાલપટ્ટી કરી હતી. પ્રફુલ પટેલે જયંત પટેલને પ્રદેશ પ્રમુખ પદેથી હટાવવાની જાહેરાત કરી હતી. તે પછી પણ પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં અજિતે રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષના સવાલ પર કહ્યું કે તમે નથી જાણતા કે શરદ પવાર એનસીપી (NCP) ના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ છે? અજીત સાથે શિંદે સરકારમાં મંત્રી બનેલા છગન ભુજબળ હોય કે પ્રફુલ્લ પટેલ, દરેક નેતાએ શરદ પવાર પર સીધો પ્રહાર કરવાનું ટાળ્યું હતું. મુંબઈમાં બોલાવવામાં આવેલી સભામાં અજિતે પોતે શરદ પવારને પોતાના સંબોધનમાં ભગવાન ગણાવ્યા હતા. જે રીતે પશુપતિ પારસે રામવિલાસ વિશે વાત કરી હતી તેવી જ રીતે શિંદેએ બાળ ઠાકરે વિશે વાત કરી હતી. બિહારના આ બળવાખોર મોડેલે ઉદ્ધવ પાસેથી તેમની રાજકીય જમીન છીનવી લીધી હતી. હવે NCPના કિસ્સામાં શું થશે?
એમ્પેનલમેન્ટ પર ચુકાદા માટેની પ્રક્રિયા શું છે?
જ્યારે કોઈપણ પક્ષમાં બે જૂથો રચાય છે અને પક્ષના નામ અને ચિન્હ માટે બંને પક્ષે લડાઈ થાય છે, ત્યારે ચૂંટણી પંચને તેના પર નિર્ણય લેવાનો અધિકાર છે. ચૂંટણી પંચ ચૂંટણી પ્રતીકો (આરક્ષણ અને ફાળવણી) ઓર્ડર, 1968ના પેરા 15 હેઠળ નિર્ણય લે છે. ચૂંટણી પંચ દરેક જૂથના ધારાસભ્ય અને સંસદીય પક્ષ તેમજ સંગઠનમાં કોનું કેટલું સમર્થન છે તેનું મૂલ્યાંકન કરે છે. પક્ષની ટોચની સમિતિઓ સાથે, તે બોડી (Body) માં કેટલા પદાધિકારીઓ અને સભ્યો છે, જે નિર્ણયો લે છે. વિધાનમંડળ, સંસદીય દળ અને નિર્ણય લેનારી સંસ્થામાં બહુમતીના આધારે ચૂંટણી પંચ નક્કી કરે છે કે પક્ષનું પ્રતીક કોને આપવું જોઈએ.
આ સમાચાર પણ વાંચો : President Draupadi Murmu :રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ મુંબઈની મુલાકાતે, પહોંચ્યા શ્રી સિદ્ધિવિનાયક મંદિર, લીધા ગણપતિ બાપ્પા ના આશીર્વાદ..
